Opublikowane w listopadzie 2024 roku badanie obejmujące grupę ponad 5000 duńskich mężczyzn, analizuje wpływ regularnego używania konopi na zdolności poznawcze w długiej perspektywie czasowej. Wyniki dostarczają nowych informacji, które mogą zmienić dotychczasowe przekonania na temat wpływu marihuany na inteligencję, sugerując, że rzeczywistość jest bardziej skomplikowana, niż się wydawało.
Wprowadzenie
Marihuana jest najczęściej stosowaną substancją psychoaktywną sklasyfikowaną przez amerykańską Agencję ds. Zwalczania Narkotyków (DEA) jako środek z Wykazu I, co oznacza wysoki potencjał uzależniający i brak uznanej wartości medycznej. Istnieją dowody wskazujące na krótkoterminowe negatywne skutki jej używania dla funkcji poznawczych, lecz niewiele badań dotychczas analizowało długoterminowy wpływ konopi na pogorszenie zdolności poznawczych wraz z wiekiem. Celem przeprowadzonego badania było określenie, czy regularne stosowanie marihuany wpływa na funkcje poznawcze od wczesnej dorosłości aż po późny wiek średni.
Metodyka badania
W badaniu dotyczącym starzenia się funkcji poznawczych uczestniczyło 5162 duńskich mężczyzn. Wykorzystano dane z testów inteligencji wojskowej Børge Prien’s Prøve, przeprowadzanych w momencie poboru do wojska (średni wiek: 20 lat, przedział: 18–26 lat), oraz z badań kontrolnych po kilku dekadach (średni wiek: 64 lata, przedział: 55–72 lata). Oprócz wyników testów analizowano również informacje na temat stylu życia i zdrowia, zebrane na podstawie kwestionariuszy. Zastosowane modele regresji liniowej pozwoliły na zbadanie zależności między stosowaniem marihuany a zmianami zdolności poznawczych.
Tło badawcze
Od lat 60. XX wieku popularność marihuany systematycznie rosła, szczególnie wśród młodych ludzi, osiągając szczyt w latach 70. W Stanach Zjednoczonych substancja ta nadal jest klasyfikowana jako narkotyk z Wykazu I, co oznacza brak uznanej wartości medycznej i wysokie ryzyko nadużywania. W Danii rekreacyjne używanie marihuany pozostaje nielegalne, choć według danych Duńskiego Urzędu Zdrowia niemal 10% populacji w wieku 16–44 lat stosuje ją przynajmniej raz w roku.
Dotychczasowe badania wskazywały na krótkoterminowe negatywne skutki używania marihuany dla funkcji poznawczych, lecz wyniki dotyczące długoterminowych konsekwencji są niejednoznaczne. Przykładowo:
- Długoterminowe badanie przeprowadzone w Nowej Zelandii (Meier et al., 2012) wykazało, że częste stosowanie marihuany wiąże się ze znacznym spadkiem IQ, zwłaszcza wśród osób, które zaczęły jej używać w okresie dojrzewania.
- Badanie amerykańskie (Auer i in., 2016) sugerowało, że wcześniejsze używanie marihuany może powodować pogorszenie pamięci werbalnej, choć nie miało istotnego wpływu na inne zdolności poznawcze.
- Z kolei inne badania, np. amerykańskie (Lyketsos et al., 1999) oraz australijskie (McKetin et al., 2016), nie potwierdziły znaczącego związku między stosowaniem marihuany a przyspieszonym spadkiem funkcji poznawczych.
- Ciekawe wyniki przyniosło również badanie starszych osób żyjących z HIV (Watson et al., 2023), które wykazało, że okazjonalni użytkownicy marihuany mieli lepsze zdolności poznawcze niż osoby nieużywające, choć tempo ich pogorszenia nie różniło się znacząco między grupami.
Celem nowego badania było dokładne określenie, czy używanie marihuany wiąże się ze spadkiem zdolności poznawczych w długiej perspektywie, a także sprawdzenie, czy wiek rozpoczęcia stosowania oraz częstotliwość używania mają na to wpływ.
Nieoczekiwane wyniki
W badaniu, które obejmowało ponad 5000 mężczyzn i trwało średnio 44 lata, nie znaleziono dowodów na to, że używanie marihuany przyspiesza pogorszenie funkcji poznawczych związane z wiekiem. Analiza danych wskazała wręcz, że osoby, które stosowały marihuanę, wykazywały mniejszy spadek zdolności poznawczych w porównaniu do osób, które jej nie używały. Ponadto nie stwierdzono istotnego wpływu wieku rozpoczęcia stosowania ani częstotliwości używania na tempo zmian funkcji poznawczych.