Czy Niemcy wycofają się z legalizacji marihuany?

Niewiele ponad rok temu, w kraju naszych zachodnich sąsiadów odbyła się głośna w skali całego świata legalizacja marihuany rekreacyjnej. Dziś, po upadku koalicji rządzącej, główne stanowiska dotyczące konopi zaczynają się zmieniać.

Legalizacja 2024

W dniu 23 lutego 2024 roku niemiecki parlament przegłosował – jednocześnie przekazując do głosowania do wyższej izby – ustawę dotyczącą konopi określaną przez wielu jako “legalizacja marihuany rekreacyjnej”. Niecały miesiąc później, 21 marca została ona przyjęta przez Bundesrat, a wkrótce później – podpisana przez prezydenta Steinmeiera.

Co faktycznie zmieniły przepisy? Przede wszystkim, umożliwiają osobom powyżej 18 roku życia posiadanie do 25 gramów suszu marihuany w miejscach publicznych, oraz do 50 gramów w domu – warto zauważyć, że limit tyczy się pojedynczej osoby, a nie całego gospodarstwa.

Oprócz tego, legalna stała się domowa uprawa maksymalnie trzech roślin, a ta pociągnęła za sobą powstanie klubów konopnych – stowarzyszeń non-profit, zrzeszających maksymalnie 500 członków, którzy mają możliwość uprawy oraz dzielenia się plonami z innymi członkami na terenie klubu. Wraz z wymienionymi zmianami, niemiecki rząd ustanowił także dopuszczalną zawartość THC we krwi, które nie dyskwalifikuje z możliwości legalnego prowadzenia pojazdu. Poziom ustalony na 3,5 nanograma na mililitr krwi, według ustawodawcy jest analogiczny do legalnego limitu alkoholu wynoszącego 0,5 promila.

Upadek rządu

W listopadzie 2024 roku, kiedy polska branża konopna skupiona była przede wszystkim na zapowiedzianym przez Ministerstwo Zdrowia zaostrzeniem przepisów związanych z medyczną marihuaną, na terenie Niemiec formowały się zmiany polityczne, i choć wtedy nie mieliśmy jeszcze o tym pojęcia – to właśnie one stały się bezpośrednią przyczyną pytania zawartego w tytule.

6 listopada 2024 kanclerz Olaf Scholz z partii SPD zdymisjonował ministra finansów, będącego jednocześnie przewodniczącym FDP, tym samym zapowiadając wcześniejsze wybory i rozpad koalicji rządzącej (oprócz SPD i FDP tworzona była także przez partię Zielonych).

W tamtym czasie, wszystkie 3 partie w sondażach notowały łączne poparcie na poziomie 30%, natomiast kandydatem do objęcia władzy stały się partie prawicowe i konserwatywne – przede wszystkim CDU/CSU.

Przeciwnicy reformy

Zgodnie z przewidywaniami, nowy podział sił daje dwóm głównym partiom – wspomniane CDU/CSU, czyli tak naprawdę Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna, a także AfD (Alternatywa dla Niemiec) – aż 350 z 630 mandatów. Oznacza to, że partie – CDU, która określa się jako centroprawicowa, oraz nazywane “skrajnie prawicowym” AfD posiadają w najbliższych latach całkiem spore możliwości tworzenia prawa, ale także modyfikacji wprowadzonych przez poprzedni rząd zmian.

Żeby uniknąć nieporozumień w dalszej części tekstu, warto szerzej zrozumieć wspominaną nazwę CDU/CSU. CDU, Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna to partia niemalże ogólnokrajowa – nie istnieje ona m.in. w Bawarii, na której terenie działa (na szczeblu krajowym współpracując z CDU) Unia Chrześcijańsko-Społeczna w Bawarii – CSU. Działają one według podobnych założeń, jednak zachowują swoje własne struktury.

Bawaria

Bawaria to największym powierzchniowo niemiecki land, wśród Polaków kojarzony przede wszystkim z jego stolicą – Monachium. To właśnie tam odbywa się też corocznie Oktoberfest, czyli jeden z największych festiwali na świecie powiązany bezpośrednio z piciem piwa.

Pytania zaczynają pojawiać się dopiero po poznaniu kolejnej statystyki: Bawaria pozostaje jedynym landem, na którego terytorium nie powstał od wprowadzenia legalizacji ani jeden klub konopny. Reprezentanci bawarskiej Unii Chrześcijańsko-Społecznej twierdzą, że na zmianie z kwietnia 2024 “zyskała tylko zorganizowana przestępczość” oraz “w ruchu drogowym wzrasta liczba przestępstw związanych z zażywaniem narkotyków” co ma stanowić zagrożenie także dla osób trzecich. O ile nie ma możliwości jednoznacznego obalenia tych twierdzeń, warto zaznaczyć że same wypowiedzi również nie zostały ówcześnie poparte oficjalnymi statystykami. Dodatkowo, jak podaje redakcja WeedNews, “działacze CSU zdają się nie pamiętać, że to właśnie oni byli przeciwko legalnemu rynkowi”.

Najbliższa przyszłość

Joachim Herrmann, który od 2007 roku pełni funkcję ministra spraw wewnętrznych w rządzie Bawarii (politycznie związany z CSU) wypowiedział się ostatnio krytycznie na temat zmian wprowadzonych przez poprzedni rząd określając je “błędem”, nazywając koalicję “rządem sygnalizacji świetlnej” oraz postulując o ponowne zakazanie marihuany. Jak twierdzi, w tej sprawie zgodni są ministrowie na analogicznych mu stanowiskach w innych landach – i to pomimo różniących ich przynależności politycznych.

Oprócz tego, jak donosił w zeszły piątek portal Rynek Zdrowia, w umowie koalicyjnej tworzonej obecnie przez CDU i CSU znajdują się propozycje dotyczące ponownego zakazania konsumpcji marihuany, natomiast Günter Krings – przynależący do CDU, wieloletni członek Bundestagu mocno zaznaczył, że nowo skonstruowany rząd ma zamiar powstrzymać negatywne skutki legalizacji oraz zwalczać przestępczość narkotykową.

Oczywiście, wiele środowisko pro-konopnych stoi w opozycji do zmian, sugerując że nie minęła jeszcze wystarczająca ilość czasu niezbędna do prawidłowej oceny systemu. Jest to zresztą zgodne z założeniami które zakładały pierwszą ewaluację po 18 miesiącach działania nowego prawa. Oprócz tego, Federalny Urząd Rolnictwa i Żywności (BLE) otrzymał od grudnia 2024 już ponad 25 wniosków dotyczących konopnych programów pilotażowych, które miałyby testować działanie komercyjnych placówek z marihuaną. Różnorodność opinii, a także powiązanych partii i instytucji (BLE jest instytucją niepolityczną), sprawiają że możliwości jest wiele: od całkowitego porzucenia zmian, przez całkowite wprowadzenie ich, po niejednoznaczne sytuacje, w których programy pilotażowe dotyczące placówek komercyjnych zostałyby wprowadzone wcześniej, niż faktycznie cofające możliwość ich funkcjonowania przepisy.

Jakie dane rzeczywiście posiadamy?

Krótkie podsumowanie faktycznych danych dotyczących Niemiec po legalizacji (zebrane m.in. przez Rynek Zdrowia oraz Bena Stevensa z redakcji Business of Cannabis) – nie tylko pozytywnych:

Stowarzyszenia aspirujące na kluby konopne (stan na marzec 2025) wysłały około 500 aplikacji, z których przyjętych zostało dotychczas tylko 190.
Według portalu Spiegel, pierwszy rok legalizacji pomógł w ominięciu około 100 tysięcy spraw karnych, przyniósł około spadek przestępczości narkotykowej o około ⅓, a całkowity wskaźnik przestępczości w kraju spadł o niespełna 2%.
Przestępstwa związane z użyciem marihuany w Bawarii spadły o 56%.
W 2024 zarejestrowano około 1000 naruszeń związanych z handlem/przemytem/posiadaniem nadmiernych ilości marihuany.
Policja uważa, że legalizacja nie prowadziła do faktycznego zmniejszenia jej nakładów pracy.
Prawie 50% społeczeństwa uważa, że regulacje poprawią ogólny stan wiedzy społeczeństwa na temat konopi.
41% z badanych użytkowników konopi planuje rozpocząć własną uprawę w 2025 roku.
W grupie wiekowej 45-54, tylko 2% terapii konopnych rozpoczyna się sugestią lekarza. W grupie wiekowej 55+ ten wskaźnik spada do 1,2%, co oznacza że to pacjenci na ogół rozpoczynają temat. W młodszych grupach wiekowych prezentuje się on trochę lepiej: 5,8% dla 25-34 lat i 5,3% dla osób w wieku 35-44.
Stuttgart odnotowuje zmniejszenie stężenia THC w miejskich ściekach.
Jedna z klinik uzależnień w Stuttgarcie odnotowuje mniej przypadków przedawkowania ciężkich narkotyków, a także zwiększającą się liczbę pacjentów po zażyciu marihuany (ma to być spowodowane wcześniejszą obawą o konsekwencje prawne).
Szef kliniki stwierdził, że nie zaobserwowano wzrostu psychoz wywołanych korzystaniem z marihuany.
W Badenii-Wirtembergii, Berlinie, Brandenburgii i Północnej Nadrenii-Westfalii odnotowano więcej wypadków z udziałem kierowców pod wpływem THC. W Nadrenii-Palatynacie odnotowano ich mniej niż przed zmianami.
W 2024 w Bawarii odnotowano o 27% więcej przypadków osób kierujących pojazdy pod wpływem substancji psychoaktywnych, z czego ponad połowa dotyczyła THC.